25. SEZON ARTYSTYCZNY KONCERTY HAWDALOWE
Serdecznie zapraszamy na NADZWYCZAJNY KONCERT HAWDALOWY
23 listopada 2023 r. czwartek, godz. 18:00
Synagoga pod Białym Bocianem, ul. Włodkowica 7, we Wrocławiu.
W programie kompozycje m.in. Felixa Mendelssohna, Gerszona Efrosa, Leo Lowa, Davida Nowakowsky’ego.
Koncert w wykonaniu:
ISIDORO ABRAMOWICZ – kantor / Pestalozzistraße Synagogue-Berlin, Niemcy /
JAKUB STEFEK – organy / Pestalozzistraße Synagogue-Berlin, Niemcy /
CHÓR SYNAGOGI POD BIAŁYM BOCIANEM WE WROCŁAWIU,
STANISŁAW RYBARCZYK – dyrygent.
_________________________________________________________________
Bilety
50zł normalny, 40zł ulgowy (uczniowie, studenci, seniorzy)
Bilety do nabycia:
- www.ticketmaster.pl,
- na dwie godziny przed koncertem w Synagodze pod Białym Bocianem,
- w Cocofli – books art cafe wine bar na ul. Pawła Włodkowica 9 we Wrocławiu.
Program
Muzyka żydowskich kantorów wraca do Polski
We wrześniu i październiku w ramach projektu „Muzyczny Świat Gerszona Efrosa” poprzez serię działań edukacyjnych i popularyzatorskich zabrzmią w Polsce pierwszy raz od czasów wojny utwory żydowskich kantorów związanych z naszymi ziemiami. Pochodzą one z obszernej „Antologii muzyki synagogalnej” opracowanej przez Gerszona Efrosa, kompozytora urodzonego w Serocku, który wyemigrował do Stanów Zjednoczonych zachowując muzyczne dziedzictwo polskich Żydów.
Obecnie nie mamy wielu okazji, aby słuchać muzyki synagogalnej w opracowaniu na kantora, chór i organy. Była ona bardzo powszechna przed II wojną światową – we wszystkich większych miastach, w których istniały synagogi reformowane, w szabat i święta słuchano modlitw wykonywanych w ten sposób. Praktycznie w każdej bożnicy działali muzycy, którzy tworzyli własne opracowania i aranżacje starożytnych melodii. Dotarcie dzisiaj do zapisów nutowych nie jest łatwym zadaniem.
Część z nich przetrwała do naszych czasów dzięki Gerszonowi Efrosowi (1890 – 1978), który zdobył muzyczne wykształcenie śpiewając w chórze swojego dziadka Mojżesza Fromberga w wielu mazowieckich miastach i miasteczkach. Następnie w Jerozolimie kształcił się u wybitnego muzykologa Abrahama Idelssohna, a w 1911 roku wyemigrował do Ameryki. Tam stał się jednym z najbardziej uznanych kompozytorów i badaczy muzyki synagogalnej. Jego dziełem życia jest sześciotomowa „Antologia”, w której zawarł utwory własne, jak i innych kantorów z wielu regionów i epok.
Wśród setek utworów odnajdziemy w niej dzieła takich twórców, jak Jakub Weiss (1816 1981) – kantor wielu warszawskich synagog, którego utwory po latach zapomnienia zostały nagrane i wydane w 2023 roku, pierwszy raz w historii fonografii, Nissan Spivak (1824 – 1906) – kantor w Berdyczowie, Leo Low (1878 – 1860) – kierownik chórów w Wielkiej Synagodze w Wilnie, w Wielkiej Synagodze w Bukareszcie, a wreszcie w Wielkiej Synagodze na Tłomackiem w Warszawie, Adolph Katchko (1888 – 1958) – kantor Synagogi Nożyków w Warszawie, urodzony w Warcie i wykształcony w Kaliszu oraz Dawid Ajzensztadt (1889 – 1942) – legendarny i ostatni kierownik chóru Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. Większość ich muzyki nie przetrwałaby do naszych czasów, gdyby nie znalazły swojego miejsca w „Antologii” Gerszona Efrosa. Świadczą one o wspaniałej różnorodności, która składa się na obraz kultury. Sama historia Efrosa pokazuje, jak sprzyjające i inspirujące okoliczności oraz konsekwencja w dążeniu do celu mogą przyczynić się do historycznych osiągnięć dla dobra wielu narodów.
Pod merytorycznym kierownictwem dr Jakuba Stefka – organisty w Synagodze Pestalozzistrasse w Berlinie oraz wykładowcy Akademii Sztuki w Szczecinie przygotowany został film edukacyjny o muzyce i przesłaniu twórczości Gerszona Efrosa, folder informacyjny, kampania w mediach społecznościowych, a utwory żydowskich kantorów zostały włączone do programów koncertów w różnych miastach w Polsce. Będziemy mogli ich wysłuchać podczas Festiwalu Czterech Kultur w Łodzi, Międzynarodowych Dni Muzyki Żydowskiej w Szczecinie, Koncertu Hawdalowego w Synagodze pod Białym Bocianem we Wrocławiu oraz na koncercie w Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.
Organizatorem projektu jest Fundacja SPOT.ON ART, partnerem Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi, a patronem – Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Finansowania udzieliła Ambasada Stanów Zjednoczonych w Warszawie.
Wszystkie działania opisane są na stronie www.spotonart.com/efros.
ISIDORO ABRAMOWICZ
Dyrektor muzyczny Synagogi Pestalozzistrasse w Berlinie i kierownik studiów kantoralnych w Abraham Geiger Kolleg w Poczdamie. Wychowany w tradycji reformowanej muzyki żydowskiej, studiował fortepian, dyrygenturę i śpiew w Narodowym Uniwersytecie w Buenos Aires, a następnie ukończył studia kantoralne w Berlinie. Do 2019 roku był kantorem Wielkiej Synagogi w Sztokholmie. Jest jednym z najważniejszych wykonawców i ekspertów muzyki synagogalnej w Europie.
JAKUB STEFEK
Doktor sztuki i doktor ekonomii, adiunkt w Zakładzie Teorii i Dydaktyki Muzycznej w Akademii Sztuki w Szczecinie, organista w Synagodze Pestalozzistrasse w Berlinie, członek zarządu Fundacji SPOT.ON ART.
Jako muzyk, Jakub Stefek prowadzi działalność artystyczną w obszarze organowej muzyki żydowskiej. W lutym 2018 roku był uczestnikiem pierwszego koncertu w powojennej historii warszawskich synagog, podczas którego były wykonywane utwory organowe w Synagodze im. Nożyków. W tym samym roku zapoczątkował coroczny festiwal „Dni Muzyki Żydowskiej w Szczecinie”. Od 2019 roku współpracuje z kantorem Isidoro Abramowiczem, dyrektorem studiów kantoralnych w szkole rabinackiej Abraham Geiger Kolleg w Berlinie. Od 2020 roku stale współpracuje z Gminą Żydowską w Berlinie jako organista Synagogi Pestalozzistrasse – jedynej bożnicy w Niemczech, która do dzisiaj kontynuuje XIX-wieczne tradycje muzyczne judaizmu reformowanego. Z programem artystycznym zatytułowanym „Muzyka Nowej Synagogi” wystąpił na koncertach w kilkunastu miastach w Polsce, Niemczech i Izraelu. Dzięki pracy Jakuba Stefka pierwszy raz od czasów wojny zabrzmiały w Polsce dzieła organowe wielu żydowskich kompozytorów.
STANISŁAW MICHAŁ RYBARCZYK
dyrygent, animator kultury, menedżer i pedagog.
Związany, przez lata kariery artystycznej, jako dyrygent z Operą Wrocławską, Filharmonią Wrocławską, Ośrodkiem PR i TV we Wrocławiu, Wojewódzkim Domem Kultury, Centrum Sztuki IMPART, Agencją Artystyczną Pro Musica, Akademią Muzyczną we Wrocławiu, Liceum Muzycznym we Wrocławiu, Filharmonią Sudecką w Wałbrzychu oraz Theater Goerlitz /Niemcy/.
Twórca i wieloletni dyrektor artystyczny Zespołu Kameralnego PR i TV we Wrocławiu, Chóru Synagogi Pod Białym Bocianem we Wrocławiu, Polsko – Niemieckiej Młodej Filharmonii Dolny Śląsk, Chóru Kameralnego Filharmonii Wrocławskiej i szeregu innych zespołów.
Wystąpił na wielu festiwalach m. in. Wratislavia Cantans, Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie, Festiwalu Gaude Mater, Silesia Sonans, Legnica Cantat, Festiwalu Moniuszkowskim w Kudowie, Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, Festiwalu „Warszawa Singera”, Muzycznym Festiwalu w Łańcucie, Festiwalu „Jazz nad Odrą”, festiwalach w Madrycie, Wiesbaden, Rydze, Nancy, Berlinie i Tallinie.
Dyrygował koncertami w filharmoniach w Polsce i za granicą. Współpracuje z Warszawską Operą Kameralną. Występował wielokrotnie w większości krajów europejskich oraz w Chinach. Dyrygował wieloma operami m. in. Strasznym Dworem St. Moniuszki, Manru I. Paderewskiego, Nabucco, Aidą, Traviatą, Trubadurem G. Verdiego, Czarodziejskim Fletem W.A. Mozarta. Dokonał wielu prawykonań m. in. Mszy Polskiej i Oratorium Pieśń Świata H.F. Tabęckiego.
Na przestrzeni lat 2017-2020 dokonał szeregu prawykonań oper Stanisława Moniuszki w wersjach oryginalnych: „Die Schweizerhuette” /Warszawska Opera Kameralna/, „Karmaniol, czyli Francuzi lubią żartować”/56. Międzynarodowy Festiwal Moniuszkowski w Kudowie-Zdroju/, „Nowy Don Kiszot, czyli sto szaleństw”/55. MFM Kudowa, Akademia Muzyczna we Wrocławiu, WOK/, „Nocleg w Apeninach”/WOK/, „Ideał, czyli Nowe Precjoza”/57. MFM Kudowa/ oraz „Loteria” /58. MFM Kudowa/.
Zrealizował nagrania dla firm fonograficznych, rozgłośni radiowych i telewizyjnych w kraju i za granicą.
Koncertował i współpracował z wieloma znakomitymi Artystami: Josephem Malovanym, Radosławem Żukowskim, Piotrem Łykowskim, Moshe Sternem, Kazimierzem Myrlakiem, Krzysztofem Kolbergerem, Jerzym Mechlińskim, Lwem Kuznietzovem, Andorem Izsakiem, Lindsayem Davidsonem, Justyną Steczkowską, Adamem Hanuszkiewiczem, Wiesławem Hejną, Romanem Kołakowskim i wieloma innymi.
Współpracował przy realizacji filmów: „Seszele”, w reż. B. Lindy, „Deszczowy żołnierz” i „Wygrany” w reż. W. Saniewskiego oraz kilku innych.
Był wielokrotnie jurorem konkursów wykonawczych i kompozytorskich.
- Twórca i dyrektor artystyczny wrocławskich Wieczorów Tumskich, Koncertów Hawdalowych, Dolnośląskich Koncertów Hawdalowych oraz, wraz z Karoliną Szykier – Koszucką, Festiwalu Kultury Żydowskiej SIMCHA.
- Dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Moniuszkowskiego w Kudowie-Zdroju.
- Inicjator powstania w Kudowie Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. Andrzeja Hiolskiego oraz Sesji Moniuszkowskiej.
- Członek Rady Artystycznej „Sinfonii Iuventus”
- Autor widowiska „Koniec wieku – spotkanie kultur”. Współpracował przy realizacji wielkich widowisk m. in.: Anioły Europy, Misterium Iniquitatis, Requiem Pro Pace, Imiona wolności.
- We wrocławskiej Dzielnicy Wzajemnego Szacunku powołał do życia cykl „Biblia i Muzyka”, zainicjował warsztaty „Śpiewaj z rabinem, pastorem i księdzem”, założył ponadto dyskusyjny Salon Dzielnicy Wzajemnego Szacunku.
- Dyrektor artystyczny Fundacji PRO ARTE, dyrektor Agencji Artystycznej Art & Business Direction, przewodniczący zarządu Fundacji „Dzielnica Wzajemnego Szacunku Czterech Wyznań”, wiceprezes zarządu i dyrektor artystyczny Fundacji „PRO ARTE 2002”.
Za swoją działalność artystyczną i społeczną wyróżniony m. in. Nagrodą Św. Brata Alberta, Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, polsko-niemiecką nagrodą „Germanus”, medalami „Zasłużony dla Tolerancji”, „Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego” oraz „Merito de Wratislavia – Zasłużony dla Wrocławia”. W 2010 r. wyróżniony został przez Generała Zakonu św. Pawła Pierwszego Pustelnika tytułem „Przyjaciela Zakonu”.
Od 1995 r. jest członkiem Rotary International.
CHÓR SYNAGOGI POD BIAŁYM BOCIANEM WE WROCŁAWIU
W 2021 roku obchodził 25-lecie działalności artystycznej.
Chór powstał w kwietniu 1996 roku z inicjatywy wrocławskiego dyrygenta Stanisława Rybarczyka oraz studentów i absolwentów Akademii Muzycznej we Wrocławiu, a także dzięki przychylności Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu.
Zespół występuje regularnie w Polsce i za granicą. Brał udział w licznych Festiwalach m.in.: Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie, Festiwalu „Wratislavia Cantans”,
Festiwalu Kultury Żydowskiej SIMCHA we Wrocławiu, Festiwalu „Warszawa Singera”, Festiwalu Muzyki Sakralnej w Warszawie, Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, Festiwalu Gaude Mater w Częstochowie, Muzycznym Festiwalu w Łańcucie, Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Organowej i Sakralnej „Anima Mundi”, Festiwalu „Trzech Kultur” we Włodawie, Festiwalu Louisa Lewandowskiego w Berlinie, Festiwalu „Jazz nad Odrą”, Sopot Jazz Festival i na Bielskiej Zadymce Jazzowej w Bielsku – Białej. Koncertował na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie nad Menem. Uczestniczył w obchodach rocznicy Nocy Kryształowej w Hanowerze, Brunszwiku, Berlinie, Hamburgu, Görlitz i Warszawie. Śpiewał w Muzeum POLIN w Warszawie, a także w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Wykonywał koncerty z najsłynniejszymi kantorami świata: Josephem Malovanym z Nowego Jorku, Alberto Mizrahim z Chicago, Moshe Schulhofem z Miami, Roslyn Barak z San Francisco, Shmuelem Barzilaiem z Wiednia, Moshe Sternem z Jerozolimy /kantorem Wielkiej Synagogi/, Laszlo Fekete z Budapesztu, Avitall Gerstetter z Berlina, Davidem Ullmannem z Jerozolimy, Israelem Randem z Tel-Awiwu, Yosephem Schwartzem z Izraela, Moshe Fishelem z Niemiec.
Występował wraz z saksofonistą jazzowym Piotrem Baronem, trębaczem jazzowym Piotrem Wojtasikiem i jego septetem, norweską artystką Bente Kahan.
Zespół wykonywał koncerty z wieloma Orkiestrami Symfonicznymi m.in. Filharmonii Wrocławskiej, Podkarpackiej, Częstochowskiej, Polsko – Niemiecką Młodą Filharmonią Dolny Śląsk, Orkiestrą Kameralną „Leopoldinum”.
Chór posiada w repertuarze m.in. napisane specjalnie dla niego przez Piotra Wojtasika „Voices” oraz „Pieśni” Mordechaja Gebirtiga zaaranżowane przez Jacka Zameckiego.
Zespół towarzyszy nabożeństwom podczas świąt żydowskich i innych uroczystości w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu. Współpracuje z Europejskim Centrum Muzyki Żydowskiej w Hanowerze kierowanym przez Andora Izsáka.
W roku 1998 ukazała się nakładem firmy Koch International płyta Chóru Synagogi Pod Białym Bocianem zatytułowana „Shalom”. W swoim dorobku Chór posiada także wydaną w Niemczech płytę „Das verstummte Lied – die Musik der zerstörten Synagogen” – „Pieśń, która zamilkła – Muzyka zniszczonych Synagog”, płytę „Alkimja”, nagraną w lutym 2001 wraz z Justyną Steczkowską, Mateuszem Pospieszalskim i jego orkiestrą oraz Orkiestrą Kameralną „Leopoldinum” zawierającą tradycyjne pieśni żydowskie, w opracowaniu Romana Kołakowskiego i Mateusza Pospieszalskiego. W 2006 roku ukazała się płyta jubileuszowa dla uczczenia 10-lecia Chóru. W roku 2011 z okazji 15-lecia zespołu wydana została CD z zarejestrowanymi fragmentami jubileuszowych koncertów w Hanowerze i we Wrocławiu, z udziałem berlińskiej kantorki Avitall Gerstetter. W 2016 roku ukazała się kolejna płyta Chóru z udziałem Josepha Malovanego nagrana podczas koncertu na 40. Międzynarodowym Festiwalu Wratislavia Cantans w 2005 r.
W 2002 roku Chór wystąpił w spektaklu „Opowieści kantora Dawida” wystawionym z okazji 800-lecia Gminy Żydowskiej we Wrocławiu z udziałem Bente Kahan, Pawła Okońskiego, Hadriana Tabęckiego i jego Septetu.
W roku 2005 Chór Synagogi pod Białym Bocianem we Wrocławiu wspólnie z Polsko-Niemiecką Młodą Filharmonią Dolny Śląsk oraz kantorem Josephem Malovanym wystąpił na Parieserplatz w Berlinie z okazji uroczystości odsłonięcia Pomnika dla Pomordowanych Żydów Europy.
W czerwcu 2008 roku odbył tournée po Estonii, występując na najważniejszych festiwalach m.in.: w Tallinie. W 2010 roku wziął udział w koncertach uświetniających otwarcie synagogi Pod Białym Bocianem we Wrocławiu wraz z Josephem Malovanym i Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Wrocławskiej pod dyrekcją Stanisława Rybarczyka. W roku 2016 Chór Synagogi pod Białym Bocianem świętował niezwykle okazale 20-lecie działalności artystycznej koncertami w Berlinie, Warszawie, Rzeszowie, Markowej i Wrocławiu z udziałem wybitnych artystów i zespołów. W 2020 r. zadebiutował wraz z Septetem Piotra Wojtasika na 56. Festiwalu „Jazz nad Odrą” we Wrocławiu oraz na Sopot Jazz Festival, prawykonując „Voices” P. Wojtasika. W 2021 r. podczas 23. Festiwalu Kultury Żydowskiej SIMCHA Chór dokonał wraz z solistami i zespołem instrumentalnym prawykonania napisanych specjalnie dla niego, z okazji 25 – lecia działalności artystycznej, przez Macieja Prochaskę „12 Psalmów Dawidowych”, przyjętych owacyjnie przez Publiczność. W 2022 r. „Psalmy” zaprezentowano na koncercie w ramach uroczystości 550-lecia obecności OO Paulinów na Skałce w Krakowie.
Krytyka muzyczna wyraża się o Chórze niezwykle entuzjastycznie, podkreślając wspaniałe umiejętności Zespołu, a także niepowtarzalną atmosferę koncertów.
Chór Synagogi Pod Białym Bocianem, jest jedynym chórem synagogalnym w Polsce. Śpiewa utwory kompozytorów żydowskich, głównie muzykę synagogalną. Popularyzuje pieśni wybitnego wrocławskiego kantora, wykładowcy wrocławskiego Seminarium Rabinackiego w latach 1844-1889 Moritza Deutscha.
Organizator:
Fundacja „PRO ARTE 2002”
Współorganizatorzy:
Art&Business Direction
Gmina Wyznaniowa Żydowska we Wrocławiu
Partnerzy:
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu
Samorząd Województwa Dolnośląskiego
Cocofli
Ticketmaster
Urząd Marszałkowski
AEPJ
Współfinansowane przez Unię Europejską
Europejskie Dni Kultury Żydowskiej
Taube Center
Council of Europe
Mecenat:
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Narodowy Instytut Muzyki i Tańca
Miasto Wrocław
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej
Fundacja SPOT.ON ART
Ambasada Stanów Zjednoczonych Ameryki
Projekt ten został częściowo sfinansowany ze środków Ambasady Stanów Zjednoczonych w Warszawie. Poglądy i opinie wyrażone w niniejszym projekcie powinny być rozumiane wyłącznie jako poglądy autorów.
www.facebook.com/festiwalsimcha
Informacje o Organizatorze:
Fundacja “PRO ARTE 2002” ul. Chorzowska 10/2, 52-023, Wrocław, Polska