Jak co roku zapraszamy na pokazy filmów związanych z kulturą żydowską. W programie przewidziano pięć wieczornych seansów – od niedzieli do czwartku. Pierwsze ze spotkań będzie pokazem filmowym okraszonym wykładem muzykologa, Michała Jaczyńskiego pt. „Wędrujące melodie i legenda o pewnym chazanie, czyli Stanisław Moniuszko na polsko-żydowskim pograniczu”, podczas którego naświetli zagadnienie transkulturowej transmisji twórczości kompozytorskiej Moniuszki. Wśród zaplanowanych pokazów znalazł się też film dokumentalny Mieczysławy Kaut-Wazacz „VII Klasa” – opowieść o grupie żydowskich przyjaciół z jednej klasy, urodzonych w czasie wojny, którzy dorastali w powojennym Wrocławiu. Połączyła ich szkoła Towarzystwa Przyjaciół Dzieci przy ul. Trzebnickiej 42, w której uczyło się wielu żydowskich uczniów. Większość z nich wyemigrowała z Polski w roku 1957, obecnie mieszkają w Izraelu, Wielkiej Brytanii, Francji i Danii. W roku 2007, pięćdziesiąt lat po wyjeździe, zorganizowali w swoim rodzinnym mieście spotkanie klasowe. Jedną z jego uczestniczek była Mira Żelechower-Aleksiun – wybitna wrocławska malarka, która jako jedyna z tej klasy została we Wrocławiu. Malarka przed filmem opowie o okolicznościach jego powstania. W repertuarze pojawił się też „Genius Loci. Pinkus/Panusz” – opowieść o tym, jak wielkie marzenia i osiągnięcia plotą się z nieubłaganą rzeczywistością historii kraju, miasta i samego bohatera. Dokumentalna historia życia człowieka, który pomimo wojennej zawieruchy czy komunistycznego totalitaryzmu sięgał śmiało po marzenia – najpierw robiąc doktorat i wyjeżdżając na stypendium Rockefellera do Stanów w latach 60., następnie budując w Łodzi pierwszą w Polsce Pracownię Biologii Molekularnej. Historia z powracającym refrenem powrotów do domu dziadka, o który walczył przez pół wieku, by ostatecznie dostać go w czasach trudnych do inwestowania.
NA WSZYSTKIE SEANSE WSTĘP WOLNY, LICZBA MIEJSC JEST OGRANICZONA
30.07.2023 | niedziela
20:30 KINO SIMCHA: Genius Loci. Pinkus/Panusz – prod. Stowarzyszenie HaKoach, Łódź 2023
rozmowę z twórcami filmu prowadzi Martyna Stec
Muzeum Teatru, wstęp wolny
Kamienica Pinkusa daje początek alei Kościuszki – centralnej arterii łódzkiego śródmieścia. Przed wojną właściciele i mieszkańcy wyglądali z jej okien na stojącą naprzeciw synagogę reformowaną. To jedno z wielu wspomnień Henryka Panusza, wnuka Mendla Pinkusa – budowniczego największej XIX-wiecznej kamienicy w Łodzi, emerytowanego profesora biologii molekularnej i społecznika. „Genius Loci. Pinkus/Panusz” to opowieść o tym, jak wielkie marzenia i osiągnięcia plotą się z nieubłaganą rzeczywistością historii kraju, miasta i samego bohatera.
15:30 KINO SIMCHA: „Wędrujące melodie i legenda o pewnym chazanie, czyli Stanisław Moniuszko na polsko-żydowskim pograniczu”
wykład Michała Jaczyńskiego /Uniwersytet Jagielloński, Kraków/
oraz projekcja filmu ”Overture to glory” reż. Max Nosseck, USA 1940
(język filmu: jidysz, napisów: angielski)
Mleczarnia, wstęp wolny
O prelegencie:
Wędrujące melodie i legenda o pewnym chazanie, czyli Stanisław Moniuszko na polsko-żydowskim pograniczu
Pytanie o związki Stanisława Moniuszki z kulturą żydowską wydawać się może w pierwszej chwili nieuzasadnione. O ile bowiem słynny kompozytor utrzymywał kontakty personalne z muzykami żydowskiego pochodzenia, to w swej twórczości nie nawiązywał przecież do tradycji żydowskiej. Gdzie więc możemy szukać owego polsko-żydowskiego pogranicza w Moniuszkowskim uniwersum? Podczas wykładu naświetlone zostanie zagadnienie transkulturowej transmisji twórczości kompozytorskiej Moniuszki – słuchacze dowiedzą się więc np., że melodie z opery Halka stały się częścią żydowskiego repertuaru ludowego (w ramach tzw. „tradycji wytworzonej”), poznają również kulisy scenicznych realizacji dzieł operowych Moniuszki w języku jidysz, których próby podejmowano w międzywojennym Wilnie. Zagłębią się wreszcie w osnuty mistycyzmem świat dziewiętnastowiecznych żydowskich kantorów, a pośrednikiem w tej podróży staną się różnorodne przekazy (literackie i filmowe) legendy o słynnym chazanie Joelu Dawidzie Lewensztejnie-Straszuńskim, w której postać Moniuszki uosabia marzenie wschodnioeuropejskich Żydów o asymilacji i życiu pozbawionym trosk.
O filmie:
Kantor wileńskiej synagogi, grany przez słynnego kantora Moishe Oyshera, porzuca modlitwy na rzecz występu w Operze Warszawskiej. Stara się zrównoważyć atrakcyjność swojej nowo odkrytej ścieżki sławy i rozgłosu z poczuciem winy i odpowiedzialnością wobec rodziny i lokalnej społeczności. Zawierająca prawdopodobnie najbardziej przekonujące sceny z synagogalnej egzystencji, Uwertura do chwały rozpoczyna się podczas porannego nabożeństwa w Rosz ha-Szana i kończy w Kol Nidre, czyniąc z tej historii rodzaj odkupieńczej podróży pośród dni grozy.
Renowacja filmu NCJF. Renowacja została ukończona dzięki funduszom Fundacji Rity i Stanleya H. Kaplanów (ku pamięci Gladys i Saula Gwirtzmanów), Brandeis University, Sheldon Feinberg, American Film Institute, Massachusetts Cultural Council, National Endowment for the Arts oraz The Righteous Persons Foundation
31.07.2023 | poniedziałek
20:30 KINO SIMCHA: „Przypis”, reż. Joseph Cedar, Izrael 2011 (napisy w j. polskim)
film z kolekcji Ambasady Izraela w Polsce
wprowadzenie Martyna Stec /Stowarzyszenie Edukacji Krytycznej/
Muzeum Teatru, wstęp wolny
„Przypis” to nominowany do Oscara w kategorii Najlepszy Film Nieanglojęzyczny porywający komediodramat o dwóch ekscentrycznych profesorach, ojcu i synu, rywalizujących o uznanie w środowisku naukowym. Choć mają te same geny i oboje swe życie poświęcili studiowaniu Talmudu, bardzo wiele ich różni. Ojciec – Eliezer to uparty radykał, rozgoryczony z powodu niedostatecznego uznania ze strony społeczności akademickiej. Uriel, syn Eliezera, to z kolei cieszący się ogromną popularnością, nieustannie nagradzany przedstawiciel swej dziedziny naukowej. Pewnego dnia ojciec dowiaduje się, że zostanie nagrodzony za całokształt swej działalności prestiżową Nagrodą Izraela. Relacja ojca i syna zostaje wystawiona na najcięższą próbę.
1.08.2023 | wtorek
20:30 KINO SIMCHA: „VII Klasa” (ang. “Reunion”), autorka Mieczysława Kaut-Wazacz, 2007
projekcja filmu dzięki współpracy z TSKŻ
wprowadzenie Mira Żelechower-Aleksiun
Muzeum Teatru, wstęp wolny
Film Mieczysławy Kaut-Wazacz „VII Klasa” to opowieść o grupie żydowskich przyjaciół z jednej klasy, urodzonych w czasie wojny, którzy dorastali w powojennym Wrocławiu. Połączyła ich szkoła Towarzystwa Przyjaciół Dzieci przy ul. Trzebnickiej 42, w której uczyło się wielu żydowskich uczniów. Większość z nich wyemigrowała z Polski w 1957 roku, obecnie mieszkają w Izraelu, Wielkiej Brytanii, Francji i Danii. W 2007 r., 50 lat po wyjeździe, zorganizowali w swoim rodzinnym mieście spotkanie klasowe. Jedną z jego uczestniczek była Mira Żelechower-Aleksiun – wybitna wrocławska malarka, która jako jedyna z tej klasy została we Wrocławiu. Przed filmem opowie o okolicznościach powstania tego filmu.
Autorka: Mieczysława Kaut-Wazacz
Dźwięk: Abraham Kopenhagen
Tłumaczenie na język angielski: Allan Pertman
2.08.2023 | środa
20:30 KINO SIMCHA: „Przyjeżdża orkiestra”, reż. Eran Kolirin, Izrael, Francja 2007 (napisy w j. polskim)
film z kolekcji Ambasady Izraela w Polsce
wprowadzenie Martyna Stec /Stowarzyszenie Edukacji Krytycznej/
Muzeum Teatru, wstęp wolny
„Przyjeżdża orkiestra” to oryginalna i opowiedziana z wyjątkowym humorem historia egipskiej orkiestry, która zagubiła się w Izraelu. Zespół miał zagrać na uroczystym otwarciu centrum kulturalnego. Niestety, nikt nie odebrał muzyków z lotniska, ci więc decydują się znaleźć drogę sami… Film ten, przywodzący na myśl dzieła Emira Kusturicy, to żywiołowa, pełna egzotycznego uroku i absurdalnego humoru opowieść z nieokiełznaną orientalną muzyką w tle. Komedia, romans i szczypta nostalgii w energetyzującej pigułce. Film zdobył główną Nagrodę Publiczności na 23 Warszawskim Międzynarodowym Festiwalu Filmowym.
3.08.2023 | czwartek
20:30 KINO SIMCHA: „Dwie flagi”, reż. Jolanta Kessler-Chojecka, Polska 2022
rozmowę z reżyserką filmu Jolantą Kessler-Chojecką prowadzi Martyna Stec
projekcja dzięki uprzejmości Muzeum Getta Warszawskiego
Muzeum Teatru, wstęp wolny
Film dokumentalny „Dwie Flagi” w reżyserii Jolanty Kessler opowiada o historii i walce Żydowskiego Związku Wojskowego podczas Powstania w Getcie Warszawskim w 1943 roku.
Film zapełnia „białe plamy” dotyczącej tej organizacji, która miała znaczący udział w żydowskim oporze zbrojnym podczas II wojny światowej. Powstała prawdopodobnie jesienią 1942 roku. Jej członkowie wywodzili się z Betaru – przedwojennej, prawicowej organizacji syjonistycznej tzw. syjonistów – rewizjonistów. W filmie przedstawiono relacje archiwalne dotyczące powstania ŻZW oraz losów jej bojowców i bojowczyń. Wśród tych ostatnich wyróżniała się Ziuta Hartman, którą udało się jeszcze nagrać specjalnie na potrzeby filmu pod koniec jej życia w Izraelu. Walczyła ona nie tylko jako łączniczka w Powstaniu w Getcie Warszawskim, ale również po II wojnie światowej niezmordowanie kultywowała pamięć o ŻZW w Polsce i Izraelu. Ważnym elementem filmu jest przedstawienie przy pomocy animacji najważniejszej bitwy Powstania w Getcie Warszawskim, czyli walk na Placu Muranowskim. Bojowcy ŻZW pierwszego dnia powstania 19 kwietnia 1943 roku wywiesili obok siebie dwie flagi- polską: biało – czerwoną oraz żydowską niebiesko- białą. Po raz pierwszy od klęski wrześniowej 1939 nad Warszawą powiewała wtedy polska flaga. W filmie śledzimy losy powstańców, którzy przeważnie zginęli w trakcie zaciętych walk w getcie. Nielicznym z nich udało się przeżyć. Z powodu braku zachowanych dokumentów organizacji oraz śmierci zdecydowanej większości jej bojowców istnienie tej organizacji po II wojnie światowej było trudne do odtworzenia.
Film „Dwie Flagi” ukazuje również jak pamięć o Żydowskim Związku Wojskowym była świadomie przemilczana w po II wojnie światowej zarówno w Polsce jak i Izraelu. Stała się także przedmiotem licznych fałszywych opowieści. Doprowadziło to do marginalizacji grupy oraz niedocenienia jej roli w Powstaniu w Getcie Warszawskim.
Opowieść filmowa „Dwie Flagi” jest zbudowana w oparciu o nagrania archiwalne bojowczyń i bojowców ŻZW, animacje, sceny rekonstrukcyjne, nieznane dokumenty oraz unikatowe zdjęcia pozyskane z archiwów polskich i zagranicznych. Muzeum Getta Warszawskiego jest producentem tego filmu razem z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym. Producentem wykonawczym jest Grupa Filmowa. Długość filmu wynosi 65 minut. Powstał on w polskiej wersji językowej oraz w wersji z angielskimi napisami. Autorem muzyki, specjalnie skomponowanej na potrzeby tego obrazu, jest znany polski kompozytor Michał Lorenc.
Produkcja filmu „Dwie Flagi”: Muzeum Getta Warszawskiego, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, Niepodległa, Grupa Filmowa
