SIMCHA spacerkiem – 25. Festiwal SIMCHA

Na przełomie XIX i XX wieku dawny Wrocław rozwija skrzydła. Miasto, w którym mieszkali ludzie ambitni, o szerokich horyzontach umysłowych i chętni do robienia interesów wzbogaca się o wielkie domy handlowe i towarowe, banki, okazałe kamienice, modne kawiarnie, winiarnie i restauracje. Zasymilowani Żydzi mieli olbrzymi wpływ na budowanie świetności miasta. Należeli do elity społecznej, byli wśród nich profesorowie, lekarze, adwokaci, bankierzy, urzędnicy, architekci, kupcy. To właśnie z tego okresu pochodzi najwięcej reprezentacyjnych obiektów, które szczęśliwie zachowały się do dzisiaj. Podczas spaceru poznamy niezwykłe historie tych miejsc, ich twórców i właścicieli, o których opowie Maciej Wlazło (Beard of Breslau).

W latach 50. pod siedzibę Dolnośląskiego Teatru Żydowskiego przyjeżdżały autobusy pełne widzów z całego kraju. Po co? Żeby zobaczyć popularne przedstawienia, grane w języku jidysz. Część z nich kolorowa, rozśpiewana, roztańczona, odstawała od siermiężnego stylu ówczesnego teatru polskiego. To właśnie we Wrocławiu teatr żydowski otrzymał swoją pierwszą, powojenną siedzibę z prawdziwego zdarzenia – nowoczesny gmach przy ulicy Świdnickiej. W tym teatrze spotykali się wyjątkowi ludzie, zarówno na widowni, jak i na scenie. O niepowtarzalnym stylu Dolnośląskiego Teatru Żydowskiego pisały gazety żydowskie, nie tylko w Polsce, ale na całym świecie i niemal wszystkie polskie gazety. Podczas spaceru „Błądzące gwiazdy w końcu w domu?” Anna Kałużna opowie o tym, co było grane na deskach tego teatru, kto tam pracował i kto przychodził na przedstawienia.

Na spacer poza centrum zaprosi Tamara Włodarczyk (Towarzystwo Społeczno-Kulturowe Żydów), podczas którego na Borku opowie o Wrocławiu z przełomu lat 20. i 30., kiedy to oddano do użytku Dom dla Samotnych Kobiet Beate Guttmann, a nowoczesny szpital żydowski przyjmował pacjentów bez względu na wyznanie. W tym samym czasie w pobliskiej szkole przy Menzelstrasse żydowscy chłopcy i dziewczęta uczyli się języków nowożytnych i łaciny, a na boisku przy tej samej ulicy mecze rozgrywała żydowska drużyna piłkarska Bar Kochba Breslau.

Izabela Janicka z Muzeum Miasta Wrocławia oprowadzi po Starym Cmentarzu Żydowskim, który dziś udostępniany jest jako Muzeum Sztuki Cmentarnej zwiedzającym. To oryginalny i niepowtarzalny zespół rzeźby nagrobnej i małej architektury. Pierwszy pochówek na cmentarzu odbył się w 1856 roku, ostatni w 1942 roku. Wygląd nagrobków ulegał z biegiem lat stopniowym przemianom – od tradycyjnych macew, aż po odważne w formie i monumentalne, rodzinne pomniki nagrobne. Na tym kirkucie spoczywa wielu wybitnych wrocławian i wrocławianek, są wśród nich artyści, naukowcy, politycy i przedsiębiorcy.

W stolicy Dolnego Śląska znajduje się unikalna na skalę Polski i Europy „Dzielnica Wzajemnego Szacunku” gdzie w odległości trzystu metrów od siebie znajdują się kościoły: prawosławny, ewangelicki, katolicki oraz synagoga należąca do Gminy Żydowskiej. Duchowni i społeczności tych wyznań od blisko trzydziestu lat współpracują ze sobą tworząc autentyczny dialog. Inicjatorami bliskiej współpracy tych wspólnot byli m.in.: Jerzy Kichler, ks. Jerzy Żytowiecki, ks. bp Ryszard Bogusz, Janusz Witt, ks. Aleksander Konachowicz. Profesor Adam Jezierski zaprasza na spacer po tym wycinku Wrocławia.

Słowo „Stolpersteine” w języku niemieckim oznacza „kamienie, o które się potykamy”, a tę nietypową koncepcję upamiętnienia ofiar reżimu nazistowskiego stworzył niemiecki artysta Gunter Demnig w latach 90. XX wieku. Od tego czasu zostało już wmurowanych ponad sto tysięcy kostek w wielu krajach Europy. Wrocław był pierwszym polskim miastem, w którym powstały Stolpersteine. Obecnie jest ich już kilkanaście, a w planie są kolejne, m.in. dla żydowskiej rodziny Herz przed siedzibą OP ENHEIM. Spacer, który poprowadzi historyczka sztuki, pracowniczka fundacji OP ENHEIM, Karolina Jara, pozwoli zapoznać się z ideą oraz społecznym odbiorem tego projektu, a także wspólnie zastanowić się nad różnymi formami upamiętnienia w przestrzeni publicznej.